CELE STRATEGII ROZWOJU GOSPODARCZEGO GMINY

„[…] strategia rozwoju […] może (a nawet powinna) być dokumentem tematycznym i podmiotowo wykraczającym poza zadania i kompetencje (obszaru, dla którego jest opracowywana) ponieważ będzie powstawała (a przynajmniej może tak powstawać) jako rezultat uzgodnień samorządu […] z innymi podmiotami.”

Prof. dr. hab. Zyta Gilowska

„Przesłanki dla ustanowienia kontraktu regionalnego”

Rozwój regionalny nr 1(4) 2000

Koncepcja „strategii” jako zasady planowania rozwoju danego obszaru stała się w ostatnim okresie wyznacznikiem sposobu myślenia o zarządzaniu samorządem. Zarządzanie strategiczne, w odróżnieniu od zarządzania operacyjnego, cechuje większy stopień ogólności, dłuższa perspektywa czasowa realizacji, pewien margines abstrakcji przy definiowaniu celów.

Elementami planowania strategicznego są plany operacyjne:

• plany operacyjne jednorazowe (wymagające preliminarza)

• plany operacyjne powtarzalne (wymagające procedur i zasad oceny).

W metodologii strategii rozwoju regionalnego mówi się o polityce rozwoju regionalnego.

Zapisy strategii dotyczą obszaru (definiowanego administracyjnie, funkcjonalnie bądź geograficznie) i w pierwszym rzędzie określają misje i cele jakie stawia sobie społeczność zamieszkująca ten teren.

Jest wiele sposobów tworzenia , opracowywania strategii. Wymienia się m.in. zasadę:

• „spółdzielczą” – każdy podmiot ma prawo wyrazić swoje oczekiwania oraz domagać się reprezentowania swych interesów w strategii,

• „autorytarną” – władze wybrane przez społeczność lokalną decydują o kształcie i zawartości strategii,

• „społeczną” – przyjęcie założenia o dotarciu do maksymalnej liczby opinii na temat strategii i próba stworzenia uniwersalnych wniosków,

• „techniczna” – poddanie danych, dotyczących strategii, mechanizmom statystycznym i proporcjonalnym.

Najczęściej przyjmowanym określeniem dla strategii rozwoju regionalnego jest określenie: „zrównoważona”: Pojęcie to znalazło nawet swoja interpretacje ustawową (art.3 ust.3a ustawa z dnia 31 stycznia 1980 o ochronie i kształtowaniu środowiska). Jednak wymienione w obecnym projekcie ustawy „O zasadach wspierania rozwoju regionalnego” nasuwają wiele pytań dotyczących zaangażowania struktur samorządu terytorialnego w realizacje przedsięwzięć, mających bezpośredni wpływ na sytuacje danego obszaru.

Współczesne pojęcie „zrównoważenia” nasuwa myśl by oczekiwać wszechstronnego, uzupełniającego się postępu we wszystkich dziedzinach życia na określonym terytorium: w gospodarce, w rozwoju społecznym, kulturowym, naukowym, w ochronie dziedzictwa i dbałości o środowisko naturalne.

1. 1. INWESTYCJE PRZEMYSŁOWE

Inwestycje o charakterze przemysłowym stanowią podstawę gospodarki regionalnej. Dotyczy to zarówno procesu restrukturyzacji istniejących przedsiębiorstw jak i poszukiwania nowych inwestorów typu greenfield. W dalszym ciągu to przemysł stanowi główne miejsce zatrudnienia w regionach. W Małopolsce zatrudnieni w przemyśle stanowią ponad 33% ogółu pracujących. W powiatach ziemskich Małopolski liczba ta sięga 40%. W powiatach grodzkich liczba ta wynosi ok. 30%

Kiedy jednak spojrzymy na kierunki rozwoju państw najbogatszych dostrzegamy zasadę iż cechą ich rozwoju jest zmniejszanie się zatrudnienia w sektorze przemysłowym na rzecz sektora usług i handlu. Tendencja ta wynosi w niektórych przypadkach i w niektórych okresach nawet 8% w skali rocznej.

Stąd zainteresowanie menadżerów ekspansji gospodarczej w lokowaniu firm na terenach krajów, które w dalszym ciągu oczekują wzrostu wskaźników ekonomicznych poprzez inwestycje przemysłowe. Jak pokazują np. dane działającego na zachodzie Polski Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Wspierania Gospodarki, w zachodnim pasie regionów przygranicznych praktycznie nie występują już wolne powierzchnie w halach zakładów przemysłowych, dawnych gospodarstw rolnych itp. Wszystkie, w stosunkowo krótkim czasie, znalazły nabywców ze strony firm zagranicznych (niemieckich) lub spółek z kapitałem mieszanym.

Podobna sytuacja występuje w SSE Krakowski Park Technologiczny: istnieje olbrzymie zainteresowanie lokowaniem na terenie Strefy inwestycji przemysłowych (niedopuszczalnych na tym obszarze) a stosunkowo trudno jest znaleźć inwestora spełniającego warunki stawiane przez Centrum Zaawansowanych Technologii.

*

• Czy stać nas na przejęcie przemysłu przenoszonego z krajów rozwiniętych ?

• Jaki jest bilans zysków i strat w wyniku podejmowanych decyzji ?

• Jeśli przemysł to jaki ?

• Jeśli działalność gospodarcza to jak zorganizowana ?

1. 2. INWESTYCJE TURYSTYCZNE

Procesy i zjawiska dokonujące się w dziedzinie turystyki pozwalają mówić o powstaniu przemysłu turystycznego. Podlega on tym samym zjawiskom ekonomicznym co inne branże, narażony jest dodatkowo na wpływy nieprzewidywalne: zmiany klimatyczne, mody, nastroje czy zjawiska społeczne.

Wiele państw, regionów, miast upatruje w turystyce najważniejszego obszaru działalności gospodarczej na swym terenie. Przyczyna tkwi w stereotypie: turystyka wiąże się z wypoczynkiem i ze zdrowym środowiskiem – należy więc rozwijać ją ze względu na te „ przyjemne” i „ekologiczne” aspekty.

Jednak przemysł turystyczny tylko w niewielkiej części składa się z obiektów czy atrakcji bezpośrednio związanych z dosłownie rozumianą turystyką, czyli podróżowaniem dla przyjemności. Warunkiem zaistnienia turystyki na danym obszarze jest uzupełniające się występowanie kilku czynników:

• atrakcja turystyczna (naturalna, wykreowana, nie występująca gdzie indziej )

• infrastruktura komunikacyjna (dojazd, parking, rozkład jazdy)

• infrastruktura informacyjna (wiem jak i dlaczego tam dotrę, wiem co mnie czeka i jak wrócę),

• infrastruktura usługowa (gastronomia, nocleg, pomoc)

• normy prawno-finansowe (wiem co mi wolno i nie wolno, wiem z kim zawieram umowę i za co płacę)

• przyjazne środowisko kulturowe i społeczne,

1. 3. PRZEMYSŁ I TURYSTYKA – wzajemne zależności

Istnienie środowiska przemysłowego wyklucza bezpośrednią działalność turystyczną. Obszary decydujące się na rozwijanie branży turystycznej muszą podjąć decyzje co do zasad prowadzenia tej działalności. Sąsiedztwo przemysłu i usług turystycznych można porównać do zasad postępowania w chorobach alergicznych: nie da się uniknąć przebywania w skażonym alergenami środowisku – jednak trzeba zrobić wszystko by wpływ alergenów zmniejszyć lub zlikwidować.

Podstawowym instrumentem przy oddzielaniu funkcji przemysłowej i turystycznej, tak by obydwie mogły się rozwijać, jest: planowanie zagospodarowania przestrzennego (urbanistyka, kompozycja pejzażu, architektura, inżynieria, ochrona środowiska itp.). Przykładem tego typu działań są kompleksowe projekty zmiany wizerunku regionów, miast czy dzielnic. Proces taki zrealizowano np. w Paryżu, w regionie Nord-Pas de Calais, w Londynie. Jest to np. koncepcja rewitalizacji dzielnic (funkcja mieszkalna, kulturowa i turystyczna), rewaloryzacji obszarów, fitoremediacji, zagospodarowania terenów poprzemysłowych itp.

W niektórych wypadkach (centra przemysłowe, technopolia, strefy itp.) za obszar bezpośrednio poddany oddziaływaniu środowiska przemysłowego uznaje się pas o szerokości ok. 20 km od centrum strefy.

Coraz większe wymagania wobec tzw. atrakcji turystycznych stwarzają wiele ograniczeń dla procesów rozwoju wielotorowego. Konsekwencje raz podjętych decyzji będą determinować priorytety i możliwości rozwijania innych dziedzin. Specyfika działalności turystycznej w praktyce uniemożliwia lokowanie w jej sąsiedztwie przedsięwzięć o charakterze przemysłowym (produkcyjnym).